dev vani sanskrit class 7 solutions chapter 1 | प्रथमः पाठ: मर्यादापुरुषोत्तमः श्रीरामः
dev vani sanskrit class 7 solutions chapter 1 | प्रथमः पाठ: मर्यादापुरुषोत्तमः श्रीरामः Devvani sanskrit class 7 vidya mandir school chapter 1 solutions
प्रथमः पाठ: मर्यादापुरुषोत्तमः श्रीरामः
महर्षिः वाल्मीकिः रामायणं व्यरचयत् । रामायणे मर्यादापुरुषोत्तमः भगवतः श्रीरामस्य पूर्णजीवनचरितं वर्त्तते । पुरा उत्तरप्रदेशे अयोध्या नाम नगरी आसीत् । तस्यां रघुकुलोत्पन्नः दशरथः नाम नृपः राज्यम् अकरोत् । तस्य तिस्रः भार्याः आसन् -कौशल्या सुमित्रा कैकेयी च । तस्य राज्ञः चत्वारः पुत्राः आसन्-रामः, लक्ष्मणः, भरतः, शत्रुघ्नः च। सर्वे भ्रातरः बाल्ये एव विद्यायां निपुणाः अभवन्।
हिंदी में
महर्षि वाल्मीकि ने रामायण की रचना की। रामायण में भगवान श्री राम की पूरी जीवन कहानी है, जो कि सबसे महान व्यक्ति हैं। पूर्वकाल में उत्तर प्रदेश में अयोध्या नामक नगर था। उस देश में रघुवंश में उत्पन्न दशरथ नामक राजा राज्य करता था। उनकी तीन पत्नियाँ थीं: कौशल्या, सुमित्रा और कैकेयी । राजा के चार पुत्र थे: राम, लक्ष्मण, भरत और शत्रुघ्न । सभी भाई बाल्यावस्था में ही इस कला में पारंगत हो गए।
एकदा ऋषिः विश्वामित्रः यज्ञस्य रक्षायै राम-लक्ष्मणौ स्वकीयम् आश्रमम् अनयत्। सः तत्र तौ धनुर्विद्याम् अशिक्षयत्। अथ तौ तत्र राक्षसान् हत्वा ऋषेः यज्ञम् अरक्षताम्। मिथिलायां सीतायाः स्वयंवरः आसीत्। तत्र रामः जनकसभायां शिवधनुः अत्रोटयत् । जनकसुतायाः सीतायाः विवाह: रामेण सह अभवत् ।
हिंदी में
एक बार ऋषि विश्वामित्र बलि की रक्षा के लिए राम और लक्ष्मण को अपने आश्रम में ले आए वहां उन्होंने उन्हें धनुर्विद्या सिखाई। तब उन दोनों ने वहां राक्षसों का संहार किया और ऋषि के यज्ञ की रक्षा की। मिथिला में सीता का स्वयंवर था। वहाँ, जनक की सभा में, राम ने भगवान शिव का धनुष तोड़ दिया। जनक की पुत्री सीता ने राम से विवाह किया।
श्रीरामः दशरथस्य आज्ञया राज्यं त्यक्त्वा वनम् अगच्छत्। पत्नी सीता अनुजः लक्ष्मणः च तेन सह अगच्छताम् । श्रीरामस्य वियोगेन दशरथः स्वर्गम् अगच्छत्। तदा भरतः श्रीरामस्य पादुकां सिंहासने संस्थाप्य अयोध्यायाः राज्यप्रबन्धम् अकरोत्।
हिंदी में
दशरथ की आज्ञा से श्रीराम राजपाट छोड़कर वन को चले गए उनकी पत्नी सीता और छोटे भाई लक्ष्मण उनके साथ थे श्री राम के वियोग से दशरथ स्वर्गलोक को चले गए। उस समय भरत ने सिंहासन पर भगवान राम की पादुकाएं रखीं और अयोध्या का राज्य चलाया
रामः सीतया लक्ष्मणेन च सह चतुर्दशवर्षाणि वने अवसत्। तत्र राक्षसराजरावणः सीतां कपटेन अहरत् ।
हिंदी में
राम चौदह वर्ष तक सीता और लक्ष्मण के साथ वन में रहे वहाँ राक्षसों के राजा रावण ने छल से सीता का अपहरण कर लिया |
सीतान्वेषणाय रामलक्ष्मणौ वने अभ्रमताम्। तौ बाले : राज्यं किष्किन्धाम अगच्छताम्। राजा सुग्रीवः तयोः मित्रम् अभवत् । वायुपुत्रः हनुमान् सागरपारं गत्वा लङ्कायां सीताम् अपश्यत् । वानराः सागरे सेतुनिर्माणम् अकुर्वन्। रामस्य वानरसेना राक्षससेनया सह युद्धम् अकरोत् । रामेण राक्षसराजः रावणः युद्धे हतः। रामः, सीता, लक्ष्मणः च पुष्पकविमानेन अयोध्यां प्रत्यागच्छन्। तत्र रामः न्यायेन प्रजापालनम् अकरोत्। तस्य राज्ये सर्वे सुखिनः अभवन्।
हिंदी में
राम और लक्ष्मण सीता की खोज में वन में भटकते रहे वे बाले के राज्य में गए: किष्किन्धा। राजा सुग्रीव उनके मित्र बन गए। वायुपुत्र हनुमान ने समुद्र को लांघकर लंका में सीता को देखा था। बंदरों ने समुद्र पर पुल बना लिया। राम की वानरों की सेना ने राक्षसों की सेना के खिलाफ लड़ाई लड़ी राम ने युद्ध में राक्षसों के राजा रावण का वध किया राम, सीता और लक्ष्मण पुष्पक विमान में अयोध्या लौट आए। वहाँ राम ने प्रजा पर न्यायपूर्वक शासन किया उसके राज्य में सब सुखी थे।
dev vani sanskrit class 7 solutions chapter 1 | प्रथमः पाठ: मर्यादापुरुषोत्तमः श्रीरामः
१. एकपदेन उत्तरं लिखत
प्रशन
(क) दशरथस्य कति पुत्राः आसन्?
उत्तर – चत्वारः
प्रशन
(ख) कः रामलक्ष्मणौ शास्त्रविद्याम् अशिक्षयत् ?
उत्तर – ऋषिः विश्वामित्रः
प्रशन
(ग) रामस्य विवाहः कया सह अभवत्?
उत्तर – सीतायाः
प्रशन
(घ) रामचरितं कस्मिन् महाकाव्ये वर्णितम् ?
उत्तर – रामायणं
प्रशन
(ङ) किमर्थं रामलक्ष्मणौ वने अभ्रमताम् ? २
उत्तर – सीतान्वेषणाय
प्रशन
(च) कः कपटेन सीताम् अहरत् ?
उत्तर – राक्षसराजरावणः
प्रशन
२. एकवाक्येन उत्तरं लिखत
प्रशन
(क) अयोध्या नगरी कस्मिन् प्रदेशे अस्ति ?
उत्तर – अयोध्या नगरी उत्तर प्रदेशे अस्ति |
प्रशन
(ख) रामलक्ष्मणौ कः स्वकीयम् आश्रमम् अनयत् ?
उत्तर – रामलक्ष्मणौ ऋषिः विश्वामित्रः स्वकीयम् आश्रमम् अनयत् |
प्रशन
(ग) केन राक्षसराज रावणः युद्धे हतः ?
उत्तर – रामेण, राक्षसराज रावणः युद्धे हतः |
प्रशन
(घ) वानराः कुत्र सेतुनिर्माणाम् अकुर्वन्?
उत्तर – वानराः सागरे सेतुनिर्माणाम् अकुर्वन् |
प्रशन
(ङ) कः न्यायेन प्रजापालनम् अकरोत् ?
उत्तर – रामः न्यायेन प्रजापालनम् अकरोत् ?
प्रशन
(च) आदिकविः कः अस्ति?
उत्तर – आदिकविः महर्षि वाल्मीकि अस्ति?
३. रिक्तस्थानानि पूरयत –
प्रशन
(क) सीतायाः विवाह:………….सह अभवत्।
उत्तर – रामेण
प्रशन
(ख) रावणः ………………… कपटेन अहरत्।
उत्तर – सीतायाः
प्रशन
(ग) वानराः ……………… सेतुनिर्माणम् अकरोत्।
उत्तर – सागरे
प्रशन
(घ) ………………….. राक्षसराजः रावणः युद्धे हतः ।
उत्तर – रामेण
प्रशन
(ङ) …………………… रामचरितं रामायणे महाकाव्ये अवर्णयत्।
उत्तर – महर्षिः वाल्मीकिः
प्रशन
- रिक्तस्थानानि पूरयत –
| धातुः | पुरुष: | एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् | |
| यथा | गम् (गच्छ) | प्रथमपुरुष: | अगच्छत् | अगच्छताम् | अगच्छन् |
| (क) | भू (भव) | उत्तमपुरुष: | …………………. | …………………. | …………………. |
| (ख) | नी (नय्) | प्रथमपुरुष: | …………………. | …………………. | …………………. |
| (ग) | पठ् | मध्यमपुरुषः | …………………. | …………………. | …………………. |
| (घ) | वद् | उत्तमपुरुष: | …………………. | …………………. | …………………. |
उत्तर –
- रिक्तस्थानानि पूरयत –
| धातुः | पुरुष: | एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् | |
| यथा | गम् (गच्छ) | प्रथमपुरुष: | अगच्छत् | अगच्छताम् | अगच्छन् |
| (क) | भू (भव) | उत्तमपुरुष: | अभवम् | अभवाव् | अभवाम् |
| (ख) | नी (नय्) | प्रथमपुरुष: | अनयत् | अनयताम् | अनयन् |
| (ग) | पठ् | मध्यमपुरुषः | अपठ: | अपठतम् | अपठत् |
| (घ) | वद् | उत्तमपुरुष: | अवदम् | अवदाव् | अवदाम् |
प्रशन
- रिक्तस्थानानि पूरयत –
| यथा | रामः | लक्ष्मणः | विश्वामित्रः | दशरथः |
| (क) | रामेण | …………………. | …………………. | …………………. |
| (ख) | रामौ | …………………. | …………………. | …………………. |
| (ग) | रामात् | …………………. | …………………. | …………………. |
| (घ) | रामाभ्याम् | …………………. | …………………. | …………………. |
| (ङ) | रामाणाम् | …………………. | …………………. | …………………. |
| (च) | रामेषु | …………………. | …………………. | …………………. |
उत्तर –
- रिक्तस्थानानि पूरयत –
| यथा | रामः | लक्ष्मणः | विश्वामित्रः | दशरथः |
| (क) | रामेण | लक्ष्मेण | विश्वामित्रेण | दशरथेण |
| (ख) | रामौ | लक्ष्मणौ | विश्वामित्रौ | दशरथौ |
| (ग) | रामात् | लक्ष्मणात् | विश्वामित्रात् | दशरथात् |
| (घ) | रामाभ्याम् | लक्ष्मणाभ्यम् | विश्वामित्राभ्यम् | दशरथाभ्यम् |
| (ङ) | रामाणाम् | लक्ष्मणाम् | विश्वामित्राम् | दशरथाम् |
| (च) | रामेषु | लक्ष्मणेषु | विश्वामित्रेषु | दशरथेषु |
प्रशन
७. अघोलिखतपदैः वाक्यनिर्माणं कुरुत?
(क) हत: – रामेण राक्षसराजः रावणः युद्धे हतः ।
(ख) सुखिन: – राम: राज्ये सर्वे सुखिनः अभवन्।
(ग) अनुजः – अनुजः लक्ष्मणः च तेन सह अगच्छताम् ।
(ङ) कपटेन – राक्षसराजरावणः कपटेन सीताम् अहरत् ?
(ज) महाकाव्ये – महर्षिः वाल्मीकिः रामचरितं रामायणे महाकाव्ये अवर्णयत्।
(झ) सेतुनिर्माणम् – वानराः सागरे सेतुनिर्माणम् अकरोत्।
Download devvani sanskrit class 7 pdf solutions